Prinsjesdag

Inhoud

1. Opening parlementair jaar
2. Troonrede
3. Derde dinsdag van september

1. Opening parlementair jaar

De naam Prinsjesdag werd vroeger gebruikt voor de verjaardag van Stadhouder Willem V (1748-1806) op 8 maart. In de tijd van de Patriotten was Prinsjesdag één van de populairste volksfeesten. Het was een manier om te laten zien dat men Oranjegezind of Prinsgezind was. Het was een soort verzetsdaad tegen de Franse overheersers.

In de negentiende eeuw werd de opening van het parlementair jaar Prinsjesdag genoemd. Op Prinsjesdag maakt de regering in een gezamenlijke vergadering van de Eerste en Tweede Kamer haar plannen voor het volgende jaar bekend. De Koning spreekt dan de troonrede uit. Hij geeft dan een uiteenzetting van het door de regering gevoerde beleid.



Foto: De koning en koningin op de troon, rijksoverheid

2. Troonrede

Tussen 1815 en 1904 sprak het staatshoofd de Troonrede uit in de vergaderzaal van de Tweede Kamer. Vanaf 1904 doet hij dat in de Ridderzaal op het Binnenhof. Graaf Floris de Vijfde van Holland liet de Ridderzaal in 1280 bouwen voor zijn regeringstaken. De gotische troonzetel, waarop de Koning zit, staat pas sinds de restauratie in het begin van de vorige eeuw in de Ridderzaal.  In de nok van de Ridderzaal hangen de vlaggen van alle twaalf provincies.

3. Derde dinsdag van september

Prinsjesdag is niet altijd op de derde dinsdag van september geweest. In de negentiende eeuw was dat ook wel de eerste maandag in november en later de derde maandag in oktober.

In 1848 werd ingevoerd dat men voortaan per jaar ging werken met een begroting. Om meer tijd te hebben, is het begin van het parlementair jaar toen vervroegd naar de derde maandag in september.

In 1887 werd Prinsjesdag verplaatst naar dinsdag. Kamerleden uit verre gebieden hoefden dan niet meer op zondag naar Den Haag te komen. In 1983 is de zittingsduur van de Staten Generaal verlengd van 1 naar 4 jaar. Vanaf die tijd is Prinsjesdag dus niet meer de officiële opening van de parlementaire zittingsperiode, maar de Koning leest nog wel elk jaar de troonrede voor.

De Staten-Generaal was oorspronkelijk de vergadering van alle afgevaardigden van alle gewesten. In de Republiek der Nederlanden waren dat de afgevaardigden van de 7 provinciën. Daar vielen de generaliteitslanden, zoals Noord-Brabant, buiten.

Bron: Ineke Strouken, Dit vieren wij (2016)