• darkblurbg
    Ineke Strouken
    Welkom op mijn website waarin ik u vertel over de achtergronden van tradities.
  • darkblurbg
  • darkblurbg

Oorsprong Nederlandse tradities

Lees hier meer over de oorsprong van Nederlandse tradities. Tradities en rituelen spelen in onze huidige tijd nog altijd een belangrijke rol. Het is zelfs zo dat in onze moderne samenleving waarin trends en rages elkaar snel opvolgen er een groeiende behoefte is om onze geschiedenis uit te drukken in tradities en rituelen. Maar wat houden deze tradities nu in?
Veel van wat wij doen en denken hebben wij overgenomen van onze ouders en grootouders. Bij hen ligt de oorsprong van onze Nederlandse tradities. Een gewoonte of gebruik dat is doorgegeven van generatie op generatie noemen wij een `traditie'. Tradities vormen onbewust de ondergrond van ons dagelijks denken en handelen. Denk maar eens aan normen en waarden. Zonder tradities zou je overal over na moeten denken. Nu doe je veel dingen onbewust, omdat het altijd al zo gedaan is. Onze Nederlandse tradities worden tegenwoordig ook immaterieel erfgoed genoemd.
Rituelen zijn tradities met een plechtig karakter. Iemand een hand geven als begroeting bijvoorbeeld. Of elkaar de ringen aanschuiven bij een huwelijk. De belangrijkste rituelen zijn de gebruiken rondom de levensloop. Als iemand een nieuwe fase van zijn leven ingaat, dan wordt dat vaak gevierd met een plechtig ritueel. Rituelen die iedereen kent zijn bijvoorbeeld het uitblazen van de kaarsjes op een verjaardagstaart of de vlag met een tas met boeken buiten hangen als iemand geslaagd is.

Tradities veranderen met de tijd mee

Tradities en rituelen veranderden vroeger heel langzaam. Een ambacht leerde je van je vader, koken van je moeder. Wat niet mocht en wel moest kreeg je mee van je omgeving. De wereld was in het midden van de negentiende eeuw voor de meeste mensen nog heel klein. Mensen hadden weinig weet van wat er buiten hun dorp gebeurde. Nieuwigheden werden vaak geïntroduceerd door rondtrekkende muzikanten en marskramers.

Tegenwoordig gaat alles heel snel. Dertig jaar geleden bijvoorbeeld was telefoneren op straat heel ongewoon, nu loopt jong en oud met een mobieltje en lijkt het alsof wij niet zonder kunnen. Het tempo van de veranderingen is enorm toegenomen. Wie kan zich een leven zonder email of facebook nog voorstellen? Onze Nederlandse tradities veranderen sneller dan ooit. Overlevering van generatie op generatie lijkt daardoor onbelangrijk geworden.

Betekenis van tradities vandaag de dag

Terwijl tradities door trends verdreven lijken te zijn, wordt paradoxaal genoeg in onze tijd juist heel veel betekenis toegekend aan tradities en rituelen. Zozeer zelfs dat trendbureaus voorspellen dat tradities dé trend voor de komende jaren zullen zijn en Nederland een UNESCO verdrag heeft ondertekend om het immaterieel erfgoed te beschermen. Hoe kan het dat de gewoonten en gebruiken sinds de oorsprong van onze Nederlandse tradities in onze dynamische tijd nog zo'n grote rol spelen?

Tradities en rituelen hebben alles te maken met je identiteit. Onze maatschappij verandert zo snel dat een bezinning op de eigen wortels nodig is om te weten wie je bent en waar je vandaan komt. Je identiteit is geworteld in het verleden. Die historische dimensie heeft er voor een groot deel voor gezorgd dat wij geworden zijn wie wij zijn. Weet je wat tradities zijn, welke gewoonten en gebruiken je van je ouders en grootouders hebt overgenomen, dan weet je wie je zelf bent. Daarom is kennis over de (historische) achtergronden van onze tradities en rituelen belangrijk. Zo kom je erachter waarom in Nederland het een gewoonte is om iemand aan te kijken als je praat terwijl dat in andere landen absoluut taboe is.

Voor de nieuwkomers in Nederland, de migranten, blijken tradities mogelijk nog belangrijker te zijn dan voor andere Nederlanders. In een geheel nieuwe omgeving, in een totaal andere cultuur, worden zij nog meer dan autochtone Nederlanders teruggeworpen op de oorsprong van de Nederlandse tradities. Ook voor hen zijn tradities en identiteit onlosmakelijk met elkaar verbonden. Maar terwijl tradities door de tijd heen veranderen, probeer je als je in een ander land woont de tradities van thuis te behouden zoals ze in je herinnering waren. Dat wat als typisch `van thuis' wordt beschouwd, wordt gecultiveerd. Dat geldt voor de migranten in Nederland, maar ook voor de Nederlanders in het buitenland.

De functie van tradities en rituelen

Na de Tweede Wereldoorlog was er sprake van een ontritualisering. Dat was bijvoorbeeld goed te zien bij rituelen rond overlijden en begraven. Alles wat vroeger de taak van de naaste buren was, zoals het afleggen en aanzeggen, werd overgenomen door de begrafenisondernemer. Zo werd een dierbare niet meer thuis opgebaard en werd het `in de rouw zijn' afgeschaft. Door deze tendens verdwenen veel rituelen die nodig waren om afscheid te nemen en bij de oorsprong van de tradities anders waren.

Tegenwoordig weten wij dat wij tradities en rituelen nodig hebben. Ze zijn ooit ontstaan omdat zij een functie hadden en veranderen omdat de functie verandert. Vandaar dat tegenwoordig oude rituelen van zolder worden gehaald en in een nieuw jasje worden gestoken. Ook nemen wij tradities over van in ons land wonende migrantengroepen. Want rituelen geven betekenis aan momenten in het leven die niet ongemerkt voorbij mogen gaan. Ze helpen ons om met moeilijke en belangrijke momenten om te gaan.
Tradities veranderen

Nieuw is dat mensen tegenwoordig zelf de tradities en rituelen kiezen, die ze bij zichzelf vinden passen. Ze nemen deze niet meer klakkeloos over van de vorige generaties. Doordat ze de achtergronden en betekenis van tradities vaak niet weten, maken ze daarbij merkwaardige `fouten'. Zoals de witte ballonnen en de rode rozen bij een huwelijk. Het oplaten van witte ballonnen is een gebruik dat bij begrafenissen hoort. Het symboliseert de overgang van de ziel naar het hiernamaals. Roze rozen staan voor brandende hartstocht, voor seks. De bloem die bij pure, eeuwigdurende liefde hoort is de witte anjer.

De oorsprong van tradities is dus niet altijd eeuwenoud, in werkelijkheid zijn ze vaak betrekkelijk recent ontstaan. Omdat tradities een belangrijke functie hebben, worden er soms nieuwe gebruiken ‘bedacht’ op het moment dat daar behoefte aan is. Deze nieuwe gebruiken voorzien in een maatschappelijke behoefte. Deze gebruiken worden pas echt tradities als ze worden doorgegeven. Tradities wil je doorgeven, omdat je ze belangrijk vindt voor je eigen culturele identiteit en niet wilt dat ze verloren gaan. Meestal doe je dat onbewust.

Begrip voor elkaars tradities en rituelen

Om goed te kunnen functioneren in de samenleving hebben we basiskennis nodig over onszelf en de mensen waarmee we samenwonen. Begrip voor elkaar is broodnodig in Nederland. Als we op zoek gaan naar onze identiteit en sociale cohesie hebben we kennis nodig over de achtergronden van tradities. In Nederland wonen veel mensen met een verschillende culturele achtergrond. Daarbij gaat het over verschillen tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ Nederlanders, verschillende sociale milieus, tussen generaties of de stad en het platteland.

Om elkaar te begrijpen moeten wij de betekenis van elkaars belangrijkste tradities en rituelen weten. Waar komt Sinterklaas vandaan en wat is het suikerfeest? Waarom eten wij beschuit met muisjes bij een geboorte en bruidssuikers bij een huwelijk? Wat is de betekenis van de Turkse Nazar (blauwe oog) en waarom geef je in sommige culturen vrouwen geen hand? Allemaal gewoonten en gebruiken die in Nederland een betekenis hebben. Kennis over deze tradities en rituelen is niet alleen leuk, maar ook heel belangrijk in onze dynamische, multiculturele samenleving. Door kennis te hebben van de achtergronden van de eigen en andere tradities en rituelen, leer je jezelf en elkaar kennen en respecteren. Bovendien is het leuk om meer over tradities te weten. Tradities zijn een beetje te vergelijken met de jus op de stamppot; het maakt het leven kleurrijker en spannender. En als je begrijpt waar de oorsprong ligt van al deze Nederlandse tradities, wordt het samenleven makkelijker.

Op deze website vertel ik de verhalen over de achtergronden en de oorsprong van Nederlandse tradities en rituelen.