Verjaardagen

Inhoud

1. Verjaardag
2. Abraham en Sara zien

1. Verjaardag

Verjaardag vieren is een recente traditie. Met name de kinderverjaardagen – met cadeautjes, verjaardagstaart, versierde stoel, liedjes zingen en trakteren op school – hebben zich pas in de 20ste eeuw ontwikkeld. Tot in de 19e eeuw vierde men geen, of alleen heel sober, verjaardagen. Alleen rijke mensen konden zich een verjaardagsfeestje veroorloven. Bovendien vond men de geboortedag niet belangrijk. De sterfdag - als men naar de hemel ging - was veel belangrijker.

In Limburg werd de naamdag gevierd, de feestdag van de heilige waarnaar men genoemd was. De kinderen kregen een snee krentenbrood of peperkoek met daarin wat bloemen gestoken. In Zeeland vierde men pas een verjaardag als een kind tien jaar werd. In het noorden en oosten bond men met een strik een koek aan de arm van de jarige. In Utrecht en Gelderland kreeg de jarige job krakelingen om zijn nek om te trakteren.

Pas vanaf het begin van de 20e eeuw wordt de geboortedag gevierd. De popularisering is voor een deel te danken aan de leerkrachten die aandacht gingen besteden aan kinderen die jarig waren. De jarige werd toegezongen met Lang zal ie leven en er werd getrakteerd. Na de Tweede Wereldoorlog wordt de taart en het uitblazen van de kaarsjes een vast onderdeel van verjaardagen. Het is een simpel overgangsritueel om het begin van een nieuw jaar te markeren.

Het lied Lang zal ie leven is geschreven door de heer Jansen uit Kootwijk (geboren in 1901). Hij heeft er drie maanden over gedaan. Mijnheer Jansen zong het lied elke dag. Het heeft geholpen, want hij leefde nog in 2002. Zijn nabestaanden krijgen 1 euro elke keer als het lied op de radio te horen is.

Bron: Ineke Strouken, Dit is wij (2009)

2. Abraham en Sara zien

Een bijzondere betekenis heeft de 50ste verjaardag. Men zegt dan dat de jarige ‘Abraham heeft gezien’. Dit gezegde is gebaseerd op een citaat uit de bijbel. In het Evangelie van Johannes staat: ‘Gij zijt nog geen vijftig jaar en gij hebt Abraham gezien?’ Men concludeerde daaruit dat iemand op zijn 50ste verjaardag Abraham zag. Abraham was één van de aartsvaders.

Bij het Abraham zien in West-Friesland hoorde in de 19e eeuw een koek en een gedicht. De Abrahamkoek werd in Nederland heel populair in 1959. In dat jaar kreeg Koningin Juliana voor haar 50ste verjaardag een Abraham aangeboden door het Station voor Maalderij en Bakkerij uit Wageningen. Pas later ging men vrouwen een Sarakoek cadeau doen. Sara was de vrouw van Abraham.

Het is gebruikelijk om met Abraham of Sara een pop in de tuin te zetten. De hele buurt moet weten dat er iemand 50 jaar geworden is. Automobilisten worden opgeroepen om te toeteren bij het huis van Abraham en Sara.

Eén van de nieuwste manieren om de jarige aan zijn leeftijd te herinneren, is hem aan te melden bij een website waar iedereen een bericht op kan achter laten. De Abraham ontvangt deze berichten als email op zijn eigen computer.

Foto: Abraham koek, Bakkerij Appie de Jong

Bron: Ineke Strouken, Dit zijn wij (2009)